James Robertson’ın eserleri AnaMed’de

Koç Üniversitesi Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (AnaMed), fotoğraf sanatının önde gelen isimlerinden James Robertson’ı, doğumunun 200’üncü yılı anısına düzenleyeceği sergiyle ağırlamaya hazırlanıyor. Bahattin Öztuncay’ın küratörlüğünü üstlendiği ve Ömer M. Koç koleksiyonundan Robertson’a ait orijinal fotoğraf ve suluboya eserlerin yer alacağı sergi, 27 Kasım 2013’te AnaMed Galerisi’nde ziyarete açılacak.

 1813-1888 yılları arasında yaşamış, Osmanlı darphanesi başhakkağı ve fotoğraf sanatçısı James Robertson’ın eserleri, Beyoğlu İstiklal Caddesindeki AnaMed galerisinde, 27 Kasım 2013 – 2 Şubat 2014 tarihleri arasında sergilenecek. “Robertson, Osmanlı Başkentinde Fotoğrafçı ve Hakkâk” başlığını taşıyan sergide, sanatçının darphanedeki faaliyetlerinin yanı sıra, suluboya ve fotoğraf çalışmalarından da örnekler verilecek. Bahattin Öztuncay’ın küratörlüğünü üstlendiği sergide yer alan orijinal fotoğrafların ve suluboya çalışmaların tamamı Ömer M. Koç koleksiyonundan seçildi.

 19. yüzyıl fotoğraf sanatının önemli isimleri arasında yer alan ve mesleki eğitimini Londra Kraliyet Darphanesi’nde tamamlayan Robertson, Osmanlı İmparatorluğu’nun başkentinde 40 yıl boyunca, Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz dâhil olmak üzere dört Osmanlı sultanına bağlı olarak görev aldı.  Altın ve gümüş paraların ve madalyaların desenlerini, kalıp ve modellerini hazırlayan Robertson, 1850’lerden itibaren fotoğrafçılıkla da ilgilenmeye başladı. İstanbul’un ilk 360° panoramik fotoğraflarını çekti. Hem İstanbul fotoğraflarıyla, hem de 1854 tarihli Atina, 1854-55 yıllarında çektiği Kırım Savaşı serileri ve 1857’de hazırladığı Kudüs ve Kahire fotoğraf serileriyle Londra ve Paris’te önemli sergilere katılan Robertson, döneminde büyük bir üne kavuştu.

“Robertson, Osmanlı Başkentinde Fotoğrafçı ve Hakkâk” sergisi, Osmanlı darphanesindeki çalışmalarının yanında; İstanbul’un kendine has renkli yaşamını, eşsiz manzaralarını ve birbirinden çarpıcı mimari eserlerini fotoğraflarıyla kayda geçiren James Robertson’ın çok yönlü sanatsal becerisini izleyicilerle buluşturuyor. Doğumunun 200’üncü yılında düzenlenen sergide, Robertson’ın Atina, Kırım, Kudüs ve Kahire’de çektiği fotoğraflar da yer alıyor. Serginin küratörü Bahattin Öztuncay tarafından hazırlanan ve Robertson’ın yapıtlarının yanı sıra yaşamından kesitlerin de yer alacağı katalog, sergiyle eş zamanlı olarak yayımlanacak.

James Robertson Hakkında:

1813 yılında Londra’da dünyaya gelen James Robertson profesyonel yaşamına Londra Kraliyet Darphanesi’nde modelci ve gravürcü olarak başladı. 1840 yılına kadar bu görevine devam eden sanatçının 4 ayrı madalya çalışması çeşitli dönemlerde Kraliyet Akademisi’nde sergilendi. Sultan Abdülmecid Osmanlı Darphanesi’nde yenileme çalışmaları çerçevesinde, Nisan 1840’da gerekli bütün teknik donanımın ve uzman kadronun Londra Kraliyet Darphanesi’nden getirtilmesi emrini verdi. 1841 yılı Haziran ayında “Başhakkâk Robertson” Darphane-i Amire’de yabancılar için ödenen en yüksek ücretle, ayda kırkdört Osmanlı altın lirası maaşla işe başladı. 1843/44 döneminde desenleri ve kalıpları Robertson tarafından hazırlanan ilk modern altın ve gümüş sikkelerin üretime geçildi. Ayrıca, Darphane-i Amire kayıtlarına göre, 1877 yılına kadar 26 değişik madalyanın desen ve kalıpları Robertson tarafından hazırlandı. Haziran 1851’de Robertson’a Sultan Abdülmecid tarafından darphanedeki başarılı hizmetlerinin 10. yılı anısına “İftihar Nişanı” verildi. 1853 yılı yaz aylarında Robertson yan uğraş olarak ilk defa fotoğrafçılıkla ilgilenmeye başladı. İlk İstanbul fotoğrafları albümü Ekim 1853’de Londra’da piyasaya sürüldü ve hem İngiliz gazetelerinde, hem de sanat çevrelerinde büyük yankı uyandırdı. Robertson 1854 yılı içinde Beyoğlu, İstiklal Caddesi Postacılar Sokağı köşesi, 293 numarada (günümüzde Arter Binası’nın olduğu yer) bir stüdyo ve satış mağazası açtı. İstanbul’un ilk 360° panoramik fotoğraflarını Beyazıt Seraskerlik Kulesi’nden çekti. Ayrıca Kırım Savaşı sırasında ve sonrasında cephede fotoğraflar çekti, 1854 – 1857 yılları arasında Atina, Malta, Kudüs ve Kahire’de çekimler yaptı. Başta İstanbul fotoğrafları olmak üzere bütün bu çalışmaları ile Londra, Paris, Manchester ve Edinburgh’da sergilere katıldı ve uluslararası düzeyde de büyük bir üne kavuştu. 1867 yılı Ekim ayında Beyoğlu’ndaki stüdyosunu kapattı ve fotoğrafçılığı tamamen bıraktı. Darphane-i Amire’de dört Osmanlı sultanı emrinde ve tam 40 yıl süren görevine 29 Ekim 1881 tarihine kadar devam etti. İstanbul’da evlenmiş olduğu eşi Matilda ve üç kızı ile birlikte Kasım 1881’de kayınbiraderi Felice Beato’nun yaşadığı Japonya’nın Yokohama şehrine göç etti. 18 Nisan 1888’de, 75 yaşında Yokohama’da hayata veda etti.

Bahattin Öztuncay Hakkında

1958 yılında İstanbul’da doğan Bahattin Öztuncay, orta ve lise öğrenimini 1977 yılında Avusturya Lisesi’nde tamamladı, 1984 yılında da Viyana Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünden yüksek lisans derecesi ile mezun oldu. Osmanlı ve İstanbul fotoğraf tarihine ilgisi Viyana’da öğrencilik yıllarında başladı. Bu konudaki ilk araştırmalarını İstanbul’da erken dönem fotoğraf sanatına damgalarını vurmuş olan James Robertson ve Ernest de Caranza üzerine yoğunlaştırdı. “Bulletin of the Scottish Society for the History of Photography” ve “History of Photography” dergilerine her iki fotoğrafçı hakkında makaleler yazdı. Dünya fotoğraf tarihinin önde gelen isimlerinden olan Robertson’la ilgili ilk kitabı “James Robertson -Pioneer of Photography in the Ottoman Empire”1992’de yayınlandı ve fotoğraf tarihine katkılarından dolayı 1993 yılında “Büyük Britanya Kraliyet Fotoğraf Cemiyeti” muhabir üyeliğine seçildi. Yaşamı ve yapıtlarıyla tamamen karanlıkta kalmış olan Osmanlı Sarayı Fotoğrafçısı Kargopulo’yla ilgili biyografik araştırma kitabı “Vasilaki Kargopulo – Hazret-i Padişahi’nin Serfotoğrafî”  1999 yılında; 19. yüzyılda İstanbul’da hem yerleşik düzende faaliyet gösteren, hem de seyahat fotoğrafları çeken önemli yerli ve yabancı fotoğraf sanatçılarının biyografilerini ve 850 seçme fotoğrafı içeren iki ciltlik kapsamlı araştırma çalışması “Dersaadetin Fotoğrafçıları” 2003 yılında yayınlandı. 2004’de Osmanlı ve Cumhuriyet döneminin ileri gelen şahsiyetlerinin imzalı ve ithaflı portrelerini içeren “Hatıra-i Uhuvvet” adlı kitabı hazırladı ve Sadberk Hanım Müzesi’nde aynı adlı serginin küratörlüğünü yaptı. 2006’da T.C. Dışişleri Bakanlığı desteğiyle Viyana’da, Parlamento Binası Eppstein Sarayı’nda düzenlenen ve daha sonra da Ankara Dışişleri Bakanlığı Galerisi’nde ve İstanbul’da, Dolmabahçe Sarayı’nda tekrarlanan “Avusturya-Türkiye İlişkilerinde Zamana Yolculuk” sergisinin küratörlüğünü yaptı ve kataloğunu hazırladı. Aynı yıl içinde Sadberk Hanım Müzesi’nde “Kırım Savaşı’nın 150. Yılı” adlı sergiyi ve kataloğu, 2008 yılında yine Sadberk Hanım Müzesi’nde düzenlenen “Meşrutiyet’in 100. Yılı” sergisini ve kataloğunu hazırladı. 2011’de Ömer M. Koç koleksiyonlarından seçme fotoğraflar içeren “Hanedan ve Kamera – Osmanlı Sarayı’ndan Portreler” kitabını yazdı ve aynı konuda Sadberk Hanım Müzesi’nde hazırlanan serginin küratörlüğünü yaptı.

Ayrıca “Osmanlı Havacılık Tarihi” üzerine araştırma çalışmaları bulunan yazarın “1. Dünya Savaşı Osmanlı Askeri Posta Tarihi” koleksiyonu 2012’de Maribor’da düzenlenen uluslararası filateli yarışmasında “Büyük Altın Madalya” ile ödüllendirildi. 2002 yılından itibaren Koç Holding Enerji Grubu ve Aygaz bünyesinde kültür ve sanat danışmanlığını, 2009 yılından itibaren de Vehbi Koç Vakfı’na bağlı olarak faaliyet gösteren Arter’de genel koordinatörlük görevini yürüten Öztuncay, aynı zamanda “Europäische Gesellschaft für die Geschichte der Photographie” asli üyesi, “Geyre Vakfı – Afrodisyas Kazıları” ve “TEV – Türk Eğitim Vakfı” yönetim kurulu üyesidir. Evli ve iki çocuk babası olan yazar Almanca, İngilizce ve Yunanca bilmektedir.